Yamboon

Bengkuang

Pachyrhizus erosus

Leguminosae, vlinderbloemenfamilie

De yamboon, ook wel jicama, bang kuan, bangkuang, yam bean of singkama genoemd, is een snelgroeiende, rankende klimplant die wel 3 tot 5 meter hoog kan worden. Omdat het een tropische plant is heeft hij grote behoefte aan warmte en vocht. Het is een meerjarige plant, die de wortelknollen als water- en voedselopslag gebruikt. De plant wordt echter na een jaar al geoogst, omdat het vooral om de knolvormige wortel te doen is. De zaden van de plant worden dan uitgezaaid om het volgende jaar weer te kunnen oogsten.

De bladeren en de zaden zijn niet eetbaar. De zaden worden tot poeder vermalen, om dan als insecticide gebruikt te worden. De stengels bevatten veel vezels, die gebruikt worden voor het maken van visnetten.

De wortelstokken van deze plant zien er uit als knolrapen. Ze zijn zo'n 5 tot 15 cm. in omvang en kunnen een gewicht bereiken van wel 3 kg. De lichtbruine, papierachtige schil is niet eetbaar, maar de knol is wit en heeft de structuur van waterkastanjes. De zoetige smaak heeft iets weg van appels.

De yamboon komt oorspronkelijk uit Midden Amerika, maar wordt tegenwoordig in bijna alle tropische gebieden geteeld. De wortelknollen kunnen zowel rauw als gekookt gegeten worden. Voor gebruik in salades wordt de yamboon in kleine blokjes gesneden. Je kunt ze zowel in groente- als ook in fruitsalades gebruiken. Gekookt zijn ze wat flauwer van smaak, maar ze verliezen door het koken hun knapperige structuur niet.

De yamboon moet je eerst schillen en daarna snijd je hem in stukjes of reepjes. Je kunt hem rauw eten in salades, of in roerbakschotels of soepen. Je kunt hem gebruiken in plaats van waterkastanjes. Ook de yamboon blijft heerlijk lang knapperig en je kunt hem makkelijker schillen dan de kleine waterkastanjes. Omdat de yamboon veel zetmeel bevat wordt hij ook wel gebruikt als verdikkingsmiddel.

Kleingesneden yamboon wordt vaak als snack gegeten in Mexico. Straatverkopers bieden repen yamboon aan met limoensap, zout en chilipoeder. De smaak is sappig, enigszins zoet en heeft de structuur van jonge radijsjes. De knol bevat, naast calcium, fosfor en vitamine C, weinig calorieën.

Als je een yamboon koopt, neem dan de kleinste, omdat die de meeste smaak hebben. Grote exemplaren kunnen nog wel eens draderig worden. Koop ook alleen onbeschadigde knollen, omdat je dan minder schil hoeft weg te snijden. Was ze eerst goed af, schil ze dun en snijd ze dan in blokjes of repen, eet ze rauw of in een wokschotel. In gerechten kun je in plaats van waterkastanjes prima yamboon gebruiken. De structuur is de zelfde.

Ze combineren goed met citrusvruchten, ananas en meloen. Ook in groentesalades passen blokjes yamboon. Ze smaken ook goed als vulling in een groentesoep. Het voordeel is, dat ze heerlijk krokant blijven ook al worden ze gekookt.

Oorspronkelijk komt de yamboon uit Zuid-Amerika en is via de Filippijnen en Maleisië verder in Azië verspreid. In Suriname wordt jicama bankwang genoemd. Onder deze naam wordt hij dan ook in de Surinaamse winkels verkocht.

De yamboon komt van nature voor in Midden en Zuid-Amerika. Hij wordt wereldwijd in de tropen gekweekt en heeft daardoor behoefte aan warmte en veel water. Omdat het een rankende klimplant is die ook nog snel groeit, heeft hij steun nodig in de vorm van een pergola of een prieel. In de tropen groeit hij over de veranda en zorgt zo ook voor schaduw. De yamboon heeft een lang seizoen nodig om mooie wortelknollen te kunnen vormen. In april worden ze gezaaid en in oktober worden de knollen geoogst.

De yamboon groeit het best in een vochtige, maar goed doorlatende grond, met een zonnige standplaats. Omdat hij zo krachtig groeit heeft hij behoefte aan goede voeding, vooral kalium, voor het ontwikkelen van de wortel. De plant is ook zeer geschikt om als kuipplant te worden gehouden. Eén plant ontwikkelt 4 tot 5 wortelknollen. Omdat de bovengrondse delen van de plant giftig zijn, is ongediertebestrijding niet nodig.

Yambonen zijn in de oosterse supermarkt en toko te koop.