Vanillepoeder

Vanili bubuk

Vanilla planifolia

Vanillepoeder is de essentie van Madagaskar Bourbon puur vanille in een alcohol-vrije, poederbasis (niet te verwarren met vanillepoeder gemaakt van gedroogde gemalen vanillebonen.) Deze vanillepoeder is volledig oplosbaar in koude of warme vloeistoffen. Vanillepoeder kan gebruikt worden in droge mixen (o.a. pannenkoek, cake en brood mixen), in vloeibare of kleurgevoelige producten (o.a. glazuur en schuim) en als smaakmaker voor dranken (o.a. Cola, chocoladedrank en koffie).

Het is ook heerlijk om hiermee de pure vanillesmaak aan fruit of gebakken producten toe te voegen. Je gebruikt het in dezelfde hoeveelheden als vanille-extract.

Enkele voordelen van het gebruik van vanillepoeder:
- Natuurlijk vanillepoeder is een ideaal alternatief voor vanille-extract. Het geeft een krachtig vanille-aroma zonder de toevoeging van extra vloeistof.
- Vanille-extract vervangen door vanillepoeder: gebruik half zoveel vanillepoeder dan de hoeveelheid extract die je volgens het recept moet gebruiken. Voeg eventueel iets meer vanillepoeder toe om nog meer vanillesmaak te krijgen.
- Een halve theelepel vanillepoeder vervangt 1 vers vanillestokje.

Bij het gebruik van vanillepoeder meet je gewoon dezelfde hoeveelheid poeder af als het recept aangeeft voor gebruik van extract. Het poeder is volledig suiker-, gluten en alcoholvrij. Het poeder zal de structuur en kleur van de bereiding niet beïnvloeden.

- Tahiti-Vanille (Vanilla tahitensis)
- Guadeloupe-Vanille (Vanilla pompona)

De vruchten van de plant (die eruitzien als peulen, maar botanisch gezien eigenlijk bessen) worden onrijp geplukt en vochtig verhit, daarna langzaam gedroogd, waardoor een fermentatieproces optreedt. Hierdoor verandert de onrijpe niet-aromatische vrucht in een zwart en glimmend vanillestokje met een fijne geur en smaak. De vanilline is daarvoor verantwoordelijk, een reukgevende stof die te zien is als fijne kristalnaaldjes (givre) op de buitenkant van het stokje. Wanneer een vanillestokje overlangs doormidden wordt gesneden, zie je binnenin kleine zaadjes, het zogenaamde vanillemerg. Zwart van kleur en zeer aromatisch. Vanille van zeer goede kwaliteit is Bourbon vanille, afkomstig van het eiland Réunion dat vroeger Bourbon heette.

De geoogste vruchten worden kort verhit en daarna gedurende drie tot zes maanden elke dag eerst in de zon gelegd, waarna ze in wollen dekens worden verpakt en aan een fermentatieproces worden blootgesteld. 's Nachts worden de vruchten in luchtdichte vaten bewaard om het kostbare aroma te behouden.

Vanillepoeder wordt gemaakt door de gedroogde vanillepeulen te malen. Het aroma blijft behouden en de korrelgrootte is maximaal 0.3 tot 0.4 mm.

Vanillepoeder is zeer aromatisch en subtiel. Het geeft een zoete smaak aan desserts en zoete gerechten. Het is ook lekker bij hartige gerechten. Vanillepoeder heeft de bijzondere eigenschap om de smaak van suikerhoudende producten te versterken.

Vanillepoeder wordt het meest gebruikt in zoete gerechten zoals cakes, op Franse toast, vers fruit, ijs, in havermout, pannenkoeken of wafels. Vanillepoeder is lekker in combinatie met appels, eieren, vis, ijs, meloen, melk, perziken, peren en aardbeien. Erg verrassend is vanille in hartige gerechten zoals bij kip, schaaldieren, fruit, vis, eieren, aardappelen en witlof. Je kan vanillepoeder gebruiken in zowat elk gerecht waar je kaneel zou gebruiken. Vanillepoeder doet het goed in combinatie met kardemom, chili, kaneel en kruidnagel.

De vanille was een goed bekende smaakstof in Meso-Amerika in de tijd vóór Columbus en werd door Spaanse conquistadores naar Europa gebracht. In het oude Mexico werden de Totonaken beschouwd als producenten van de beste vanille. Zij bleven de belangrijkste producenten van de smaakstof tot in de 19e eeuw.

Vanaf begin 19e eeuw werd de vanille ook in Europa en zijn koloniale gebieden geteeld, maar de planten droegen hier geen vruchten. Uiteindelijk ontdekte men dat de oorzaak was, dat in de oorspronkelijke gebieden de bloemen werden bestoven door een plaatselijk levende bijensoort. In andere gebieden zijn geen geschikte bestuivers aanwezig en sterven de bloemen af zonder vrucht te dragen. Pas nadat men ontdekte hoe de bloemen kunstmatig, met de hand, bestoven konden worden kon de vanille ook buiten Mexico worden gewonnen.

De vanille-orchidee (Vanilla planifolia) is een tot 15 m lange klimplant met vingerdikke, vlezige stengels en witte, tot ranken omgevormde luchtwortels. De verspreid staande, bijna zittende, lancetvormige, gladde bladeren zijn 8-24 × 2-8 cm. groot. Ze bezitten haast onzichtbare nerven. De vanilleplant (Vanilla planifolia) is een orchidee en gedijt goed in tropische gebieden met een specifieke vochtigheidsgraad. De klimplant is een “Epifyt”, dat wil zeggen leeft van de lucht, het licht en de vochtigheid. De levensduur van de plant is 12-14 jaar en in die periode is de plant ongeveer 10 keer vruchtdragend. Vanaf het 4e jaar bloeit de plant en krijgt na (handmatige) bevruchting vanillepeulen. Het zijn deze peulen waaruit de kostbare vanille vervaardigd wordt.

De bloemen groeien in korte, schermvormige trossen. De bloemdekbladen zijn 4-7 cm. lang en groenachtig tot lichtgeel van kleur. Het binnenste bloemdekblad is korter en is opgerold tot een koker met een gegolfde rand. De buitenste bloemdekbladen zijn meestal tegen dit kokervormige bloemdekblad aangedrukt. De vruchten (die botanisch gezien bessen zijn) zijn hangend, staafvormig en 10-30 × 0,5-1,5 cm. groot. Ze rijpen naar geel en bevatten tienduizenden zeer kleine, zwarte zaden.

Volgens de Flora of North America komt de vanille-orchidee voor in Florida, Mexico, West-Indië (Trinidad), Midden-Amerika en het noorden van Zuid-Amerika. Het natuurlijke verspreidingsgebied zijn meest waarschijnlijk de tropische wouden van het oosten van Mexico, Guatemala, Belize en Honduras.

De plant wordt tegenwoordig in veel tropische landen gekweekt, buiten Mexico vooral op Madagaskar, Réunion en de Comoren.

Vanille is na saffraan het duurste specerij ter wereld. Dat is te verklaren omdat in de teeltgebieden buiten Mexico de natuurlijke bestuivers (gespecialiseerde bijen: de soort Melipona beechii) ontbreken, waardoor elke bloem met de hand moet worden bestoven. Daarbij komt, dat van de tros maar één bloem per nacht open gaat. Het duurt vijf tot acht maanden voordat men de halfrijpe vruchten kan oogsten. Na een paar koude nachten kan de hele oogst al mislukken.

Vanillepoeder is te koop in gespecialiseerde winkels voor bakwaren.