Tijgergarnaal

Udang windu

Penaeus monodon

Penaeidae

Garnalen komen in alle zeeën voor en leven op verschillende plaatsen: zandbodems, rotskusten, in koraalriffen enzovoort. Van de tropische garnalen wordt slechts een kleine groep soorten bevist. Het betreft de grotere soorten die met trawlers op vlakke bodems gevangen kunnen worden. Visserij vindt plaats door middel van trawlers die demersale sleepnetten gebruiken. Dit zijn netten die de nabijheid van de bodem bevissen. De garnalen bevinden zich immers op de bodem en kunnen goed zwemmen. De trawlers zijn beduidend lichter dan de garnalenkorren die op de Noordzeegarnaal vissen en beroeren de bodem minder. Dit heeft te maken met het feit dat de Noordzeegarnaal zich ingraaft als vluchtgedrag, terwijl de Penaeide garnalen juist wegzwemmen.

Kenmerkend voor vissen en garnalen in tropische zeeën is het feit dat er gedurende het hele jaar paai kan plaatsvinden. De vleeskwaliteit wordt nauwelijks aangetast door paai en de tropische garnalenvisserij kent dan ook geen gesloten seizoen voor de paai. Slechts het periodiek vervellen van de garnalen beïnvloedt de productkwaliteit. Gesloten seizoenen bestaan wel in de meeste landen, maar die hebben te maken met de jaarlijkse regentijd.

De tijgergarnaal heeft zijn naam te danken aan zijn gestreepte uiterlijk. Het is een brakwater garnaal, die hierdoor kan leven in zowel zoet-, als zoutwater.

Eigenlijk is dit de reuzen-tijgergarnaal, ook wel Black Tiger shrimp genoemd. Het is de grootste garnaal die tot 40 cm. groot kan worden, de voelsprieten niet meegerekend. Ook deze soort komt vooral op de markt vanuit kwekerijen. Het is een prachtige garnaal; gekookt en ongepeld zijn ze rood, gepeld heeft het vlees een aantrekkelijke rood-witschakering. De smaak is vlezig en licht zoet. Deze garnaal is daardoor zeer aantrekkelijk voor de gastronomie. Door zijn reputatie wordt de reuzen-tijgergarnaal als aparte soort genoemd. Hij is een garnaal uit de groep Penaeïde garnalen.

De garnaal komt uit het Verre Oosten en wordt vaak in kunstmatige meertjes in India en Indonesië gekweekt. Als ze een bepaald formaat hebben bereikt worden ze gevangen en gepeld. Vaak worden ze ook gekookt, alleen het staartje zit er nog aan. Zijn natuurlijke habitat is het westelijke deel van de Indische Oceaan van de oostkust van Afrika via Saoedi Arabië, India naar Zuidoost Azië en Noord Australië. De laatste jaren wordt hij ook gevangen aan de Golfkust van de zuidelijke staten van de USA. Hier is hij niet inheems, maar hij gedijd uitstekend. Hij is hier een bedreiging voor de inheemse garnalen en vissen.

De Black Tiger is voor de Aziaten een belangrijke bron van inkomsten. Het is een veel voorkomende garnaal die wereldwijd wordt verhandeld. De Penaeus Monodon kan een lengte van 40 cm. behalen. De schaal van de Black Tiger is harder en dikker in vergelijking met andere garnaalsoorten. Omdat er veel soorten zijn is het ook van belang om naar de kop van de garnaal te kijken. Black Tiger garnalen komen voor in het wild, maar het is juist dit soort dat ook hedendaags veel gekweekt wordt. De smaak van de ‘wilde’ garnaal is beter dan die van de gekweekte exemplaren. Voor een optimale smaakbelevenis is het van het groot belang om de garnaal met kop te bereiden, dit geeft namelijk extra smaak. Vers worden de Black Tiger gamba's naar Europa nagenoeg niet verhandeld, dit omdat het te riskant is. Garnalen kunnen snel van kleur veranderen en worden snel oud.

Bij grote garnalen moet voor bereiding de donkere rugader - het spijsverteringskanaal - worden verwijderd. Pellen kan zowel voor als na bereiding gebeuren.

Het schaaldier heeft zijn naam te danken aan de zwarte strepen op zijn lijf. De garnaal wordt vaak geheel verkocht en dan als gamba op de markt gebracht. Het vlees is mooi wit met een vaste en krokante structuur. De smaak is aromatisch en bijna zoet van smaak. Het vlees heeft een prachtige rood-witschakering en is werkelijk uniek.

Door zijn neutrale smaak wordt de tijgergarnaal in veel verschillende gerechten gebruikt. Ze kunnen worden gebakken, gestoofd of gegrilld.

Als een garnaal nog klein is (kleiner dan 1 cm.) leeft hij nog niet op de bodem van de zee, hij zweeft dan door het water. Hij eet dan vooral kleine plantjes en diertjes die ook in het water zweven. Deze kleine plantjes en diertjes worden plankton genoemd. Zijn de garnalen volwassen dan leven ze van andere kleine zeedieren en van aas.

De tropische garnalen houden van een watertemperatuur tussen de 20 en 28 gr Celsius. De larven en de jonge garnalen leven in de ondiepe kustwateren, lagunes en mangrovegebieden. Zodra ze volwassen zijn gaan ze naar diepere wateren tot een diepte van 110 meter.

In de kweekvijvers kan het proces als volgt omschreven worden. De larven worden uit oudere dieren in gevangenschap opgekweekt en uitgezet in vijvers gelegen aan de kust. De garnalen worden vervolgens gevoederd met speciaal garnalenvoeder. Vijvers worden belucht en doorstroomd om afvalstoffen te verwijderen. De teelt duurt vier tot zes maanden per cyclus. De opbrengst per vijver beloopt van enkele tonnen tot ruim tien ton per hectare per jaar.

Tropische garnalen worden in veel verschijningsvormen op de markt gebracht: rauw, gekookt, gepeld, deels gepeld, ongepeld, diepgevroren of gekoeld. Vrijwel alle variaties zijn denkbaar. Garnalen zijn in alle maten en gewichten te koop in de gespecialiseerde viswinkel. Ook in de diepvries van de oosterse toko's zijn de garnalen te koop. Ook de supermarkt verkoopt zowel gekookte als ook rauwe garnalen uit de diepvries.

Om aan de vraag naar gamba's te voldoen, werden grootschalige garnalen- en viskwekerijen langs de kusten gebouwd. Zij vormen een gevaar voor het milieu, want om deze kwekerijen te bouwen worden hele stukken mangrove gekapt. Ook hebben deze kwekerijen enorm veel vis nodig om de garnalen te voeden. Om ziektes en afnemende productie te voorkomen verplaatsen de kwekers na een aantal oogsten de vijvers naar een andere plek, ten koste van nog meer mangroven. Naar schatting ging door de aanleg van de kweekvijvers 35 procent van de mangrovebossen verloren.