Selderij

Seledri

Apium graveolens var. dulce

Apiaceae (Schermbloemenfamilie)

Met selderij wordt meestal de bleekselderij bedoeld, met selderie de bladselderie. Bleekselderij zijn de jonge, lichtgroene stengels van de selderijplant. Tegenwoordig staat bleekselderij, met zijn frisse smaak, vooral bekend als saladegroente. Echter bleekselderij kan ook worden gebakken, gestoofd of gekookt.

Bleekselderij is oorspronkelijk afkomstig uit het Middellandse Zeegebied, maar al sinds mensenheugenis ingeburgerd in onze contreien, waar deze selderij het zowel in de kas als in de volle grond het prima doet. Het is een kruidachtige plant met sterk ontwikkelde bladstelen, die als groente of snack worden gegeten.

Er is een type met groene bladstelen en een type met geelgroene bladstelen, het zogenaamde witte of zelfblekende type. Het groene type is wat minder vezelig en pittiger van smaak dan het zelfblekende type. In Nederland wordt voornamelijk het zelfblekende type gegeten. Deze groente komt voornamelijk uit eigen land, maar wordt ook aangevoerd uit onder andere België, Spanje en Frankrijk.

Bleekselderij is een bijzondere groente die niet iedereen lekker vindt. Ze wordt zelden gebruikt als echte groente, gekookt op bord, maar heel veel gebruikt om samen met bijvoorbeeld ui, wortel, knoflook, etc. een heerlijke bouillon te maken. Of in een kleine hoeveelheid als smaakmaker in een gerecht. Rauw in dunne plakjes is ze lekker in salades.

Bleekselderij, ook wel ‘witte selder’ genoemd, bestaat uit een groengele stengel en groene bladeren. Bleekselderij is nauw verwant aan de blad- en knolselderij. Bleekselderij heeft een zachte smaak en zowel de stengel als de blaadjes kunnen perfect gebruikt worden om een bouillon of een soep te kruiden. Maar de groente is in een salade ook een echte smaakmaker. Bleekselderij is jaarrond beschikbaar. Van half mei tot en met eind november komt de groente volop uit eigen land.

Bleekselderij heeft een zachte smaak en zowel de stengel als de blaadjes kunnen perfect gebruikt worden om een bouillon of een soep te kruiden. Tegenwoordig staat de groente vooral bekend als saladegroente. Door zijn zachtere smaak kan bleekselderij uitstekend rauw gegeten worden, bijvoorbeeld als hapje met een dipsaus of bij een kaasschotel. Daarnaast is bleekselderij geschikt voor koken, stoven en roerbakken. De kooktijd van bleekselderij is 10-12 minuten.

Bleekselderij wordt gebruikt in salades, als tussendoortje, in sauzen (zoals authentieke Bolognesesaus) of gekookt. Bleekselderij is ook lekker in (maaltijd)soepen. Het blad van bleekselderij is wat bitter. De bleekselderij kun je het beste rauw opeten of kort koken. Bleekselderij is een knapperige afwisseling op een schoteltje snackgroenten. Je kunt in de uitholling van de bleekselderij roomkaas smeren. Deze roomkaas kun je eerst verrijken met wat groene kruiden. Dit is een ideale en gezellige borrelsnack. Er zijn nog meer manieren om deze lekkere groentesnack te beleggen.

Ook gevuld met pindakaas en tahin zijn de stengels een delicatesse. Wanneer je bleekselderij in kleine stukjes snijdt kun je deze groente prima roerbakken. De blaadjes lenen zich perfect voor een salade. Er zijn mensen die de blaadjes oneetbaar achten en weg gooien, dat is zonde! Je kunt de blaadjes in een soep of bouillon doen. De blaadjes van de bleekselderij kun je fijnhakken en over gekookte aardappels strooien.

Wilde bleekselderij werd voor het eerst gevonden in Europa en Azië. Hier groeide de plant in moerassen en in het slib langs de oevers van de rivieren. Bleekselderij werd naar men vermoedt voor het eerst geteeld in Italië.

In de antieke tijd van de Egyptenaren, Grieken en Romeinen is bleekselderij ontstaan uit het doorkweken van selderie. Het heeft tot de Middeleeuwen geduurd eer bleekselderij niet slechts een medicijn was maar het tot de culinaire groenten werd gerekend. Vervolgens heeft het tot de 18e eeuw geduurd voordat men het aandurfde de bleekselderij rauw te eten. In onze huidige keuken wordt bleekselderij vrijwel uitsluitend rauw gegeten.

Bleekselderij wordt gezaaid vanaf januari tot maart onder verwarmd glas. Er moet verwarmd worden, omdat anders de plant voortijdig in bloei komt. Uitgeplant wordt in april en mei en geoogst van half juli tot eind september. In de tweede helft van april kan nog gezaaid worden onder koud platglas met planttijd in juni en oogst vanaf half september tot eind oktober. De plantafstand is 30 (40) cm. tussen de rijen en 30 cm. in de rij.

Selderij behoort tot de bladgewassen en heeft een vrij forse bemesting nodig. Na het onderspitten van stalmest in de winter en een gift compost in het voorjaar kun je een week of 3 voor het planten wat koemestkorrels of bloed-, en beendermeel, of een andere organische bemesting met wat extra stikstof geven. Bleekselderij heeft veel vocht nodig, op onze vette klei is dat zelden een probleem, maar zeker op zanderige grond moet je bij droogte regelmatig water geven.

Selderijzaad is heel fijn en het kiemt niet zo snel. Het beste is om begin maart binnenshuis te zaaien, maar iets later onder glas kan uiteraard ook prima. Ook buiten is nog mogelijk maar wacht dan nog tot half april want ze kiemt het best bij een temperatuur zo rond de 20 graden, de kiemduur is dan zo’n 2 tot 3 weken. Zaai ook niet te diep, het fijne zaad heeft weinig bedekking nodig. En geef nu al regelmatig water, de potgrond mag niet uitdrogen. Plant de zaailingen als ze groot genoeg zijn uit, liefst op een zonnige standplaats en geef ook dan weer regelmatig water. Verandering in toestand (verplanten, droogte, etc.) maakt dat ze sneller doorschiet (hoewel er wel steeds meer rassen worden gekweekt die minder snel doorschieten).

Bleken wordt niet vaak meer gedaan, simpelweg omdat er steeds vaker wordt gekozen voor de zelfblekende rassen. Om de groenblijvende soorten te bleken plant je ze uit in een geul van 15-20 cm. diep. Als de planten groot genoeg zijn bind je de bladeren bij elkaar met een stuk touw en breng je de aarde uit de geul weer aan. Als de plant dan weer gegroeid is breng je wat meer aarde aan en dit doe je nog 1 of 2 keer tot je alleen de bladeren nog ziet en de stelen onder de grond zitten en geen licht meer krijgen. Oogst wel op tijd, want als er een natte periode komt dan kunnen de stengels onder de grond natuurlijk gemakkelijk rotten.

Bleekselderij is te koop bij de groenteboeren in de supermarkt.

In de traditionele Chinese geneeskunde is al duizenden jaren bekend dat bleekselderij, of selderie bloeddrukverlagend werkt. Zeer recent heeft de wetenschap aanwijzingen gevonden waarom de bleekselderij een natuurlijke, plantaardige bloeddrukverlager is. In selderie zitten actieve organische stoffen van het type phthaliden. Deze stof maakt de spieren rondom bloedvaten rustig en relaxed. Hierdoor gaan de bloedvaten wijder open staan. Daardoor kan het bloed onder een lagere druk stromen. Wetenschappers hebben 3-n-butyl phthalide uit bleekselderij geëxtraheerd en dit in proefdieren gespoten. Daaruit bleek dat de proefdieren een lagere bloeddruk krijgen van deze stof uit bleekselderij.