Sperzieboon

Kacang buncis

Phaseolus vulgaris

Vlinderbloemenfamile

Sperziebonen worden ook wel sla- of prinsessenbonen genoemd. De sperzieboon is een langwerpige ronde tot ovale groene peul met kleine zaadkernen en heeft een typische bonensmaak. Je kunt sperziebonen koken, maar ook verwerken in heerlijke roerbak- of stoofgerechten. Sperziebonen uit Nederland zijn van juli tot en met september beschikbaar.

De naam is afgeleid van aspergieboontjes. Deze boontjes danken hun naam aan het feit dat ze volgens oud-Hollands gebruik net als asperges met gesmolten boter en nootmuskaat werden opgediend. Er is een stamvariant, de stamslaboon en een klimmende (windende), de stokslaboon. Witte bonen zijn de gedroogde, volgroeide zaden van de stamsperzieboon.

Sperziebonen kun je koken, stoven, smoren en roerbakken. Deze Hollands kwaliteitsproducten van de volle grond zijn er in de veel voorkomende groene uitvoering en de wat meer zeldzame gele versie. Er is nog een variant: de haricot vert. Dit is een slanke en rechte boon die het vooral goed doet bij feestelijke dinertjes.

De meeste soorten (rassen) sperziebonen zijn tegenwoordig “draadloos”, maar niet allemaal. Sperziebonen met “draden” hebben stugge vezels langs de naden. Je kunt dit controleren door een ondiep sneetje in het puntje van een sperzieboon te maken. Trek de punt naar achteren en volg voorzichtig de naad van de sperzieboon. Als de sperzieboon een draad heeft, blijft hij aan het puntje vastzitten. In dat geval moet je ook de draad aan de andere naad weghalen door de kant van het kroontje in te snijden en de draad op dezelfde manier er af te trekken. Vroeger hadden alle sperziebonen draden en oudere mensen spreken over “boontjes afhalen” als ze het hebben over het schoonmaken van sperziebonen. Jong geplukte sperziebonen hebben meestal geen draden en dan hoeft er alleen een puntje aan de uiteinden afgehaald te worden.

- Stamslabonen
- Stokslabonen
- Haricot vert

Sperziebonen hebben een typische bonensmaak. Kook sperziebonen in weinig water en met een beetje zout. Een kooktijd van 12-16 minuten is voldoende om heerlijke, knapperige sperziebonen op tafel te kunnen zetten. Giet de sperziebonen af en bestrooi eventueel met nootmuskaat. Sperziebonen zijn ook lekker om te verwerken in een roerbak- of stoofgerecht. Kook de sperziebonen dan 12-14 minuten en roerbak ze nog 3-4 minuten mee.

Wanneer je ze in een salade wilt gebruiken kun je de boontjes direct na het koken overgieten met koud water. Daarmee maak je direct een einde aan het garingsproces. De boontjes behouden zo een frisse groene kleur. Sperzieboontjes zijn lekker gekookt, in salades, eenpansgerechten en Oosterse roerbakgerechten.

De bonen komen oorspronkelijk uit Zuid- en Centraal-Amerika, waar de bonen al sinds de oudheid geteeld werden. Na de Spaanse verovering werden de bonen overgebracht naar Europa en Azië. Wereldwijd zijn sperziebonen in allerlei soorten te verkrijgen. Het woord slaboon komt al sinds 1746 in onze taal voor. Dat men de prinsessenboon ook wel slaboon noemt, heeft te maken met het feit dat deze boon ook wel als salade opgediend werd. Door kruisingen zijn vele verschillende bonensoorten ontstaan.

Aangezien de bonen afkomstig zijn uit een tropisch klimaat, hebben ze behoefte aan een warme ondergrond voor het kiemen en groeien. De kleinste nachtvorst zal hen beschadigen. Daarom mag je bonen nooit te vroeg in het jaar in volle grond planten: als de zaden al ontkiemen, zullen ze erg zwakke planten voortbrengen.

Daarnaast geven de boontjes de voorkeur aan een zonnige beschutte plaats waar ze beschermd zijn tegen koude winden. Het beste resultaat verkrijg je echter als je ze kweekt op een lichte, humusachtige en niet te zure ondergrond. Een rijke bodem met veel organisch materiaal, daar houden bonen van. Na ongeveer 50 à 60 dagen zijn de bonen klaar om geoogst te worden. Hoe jonger de bonen zijn als je ze plukt, hoe lekkerder de smaak.

Zorg ervoor dat de grond nooit uitdroogt. Bonen vragen een ondergrond die voldoende vochtig blijft, vooral vlak na de bloei. Ze zullen dan erg snel groeien en in augustus grote gewassen opleveren met heerlijke boontjes. Een te natte bodem is echter eveneens funest, want dan rot het zaad en later zorgt zuurstofgebrek voor afstervende wortels.

Verse sperziebonen worden in de supermarkt en bij de groenteboer verkocht. In de supermarkt kan je ook sperziebonen in blik of potten en uit de diepvries kopen.

Verse sperziebonen kunnen een week bewaard worden. Houd ze echter liever niet in de koelkast, want dan worden ze snel slijmerig. Het is beter ze op een koele, droge plaats te bewaren, bij voorkeur verpakt in een papieren zak.

Bonen bevatten in rauwe vorm de giftige stof Phytohemagglutinine (PHA). Kook bonen altijd. Door verhitten op 75 C (of hoger) vergaat deze stof en kunnen de bonen rustig worden gegeten. Rauwe pronkbonen bevatten zo'n 1,2% van deze stof. De hoogste concentratie komt voor in kidney bonen.