Pompoen

Waluh / labu kuning

Cucurbita pepo

Cucurbita

De pompoen is familie van de komkommer en de meloen. Deze grote bolronde vrucht heeft een stevige harde schil en oranje vruchtvlees. Binnenin zit de vrucht vol met grote platte zaden. Pompoenen worden al meer dan 10.000 jaar gegeten, maar waren tot voor kort in Nederland niet zo bekend als groente.

Pompoenen kunnen al naar soort een enorm gewicht bereiken. Normaal wegen ze tot 8 kilo, maar de echte reuzen kunnen wel een gewicht halen van 34 kilo. Er zijn heel veel soorten pompoenen. Daarom zijn er ook veel verschillende kleuren. De meesten zijn oranje, maar er zijn ook donker-groene, licht-groene, oranje-gele, witte, rode en grijze exemplaren. Ook de vormen zijn verschillend, van rond tot afgeplat, glad of met ribbels.

De meeste mensen gebruikten pompoenen puur als decoratie. In Amerika echter kent men tal van gerechten met pompoen, waarbij de zoete pompoentaart (‘pumkin pie’) op Thanksgiving misschien wel het bekendste gerecht is. Met Halloween worden in de V.S. pompoenen uitgehold en in de vorm van een gezicht uitgesneden. Ze worden dan voor het raam of bij de voordeur gezet. Vaak zorgt een kaars voor de "enge" uitstraling.

Er zijn verschillende soorten pompoenen. De oranje pompoen is de bekendste. Daarnaast zie je in Nederland ook wel de patisson (kleine witte ovale pompoen), de winterpompoen (grote pompoen met bleekoranje wasachtige schil) en de spaghetti pompoen (ovale bleekgele pompoen met dradig vruchtvlees).

Was de pompoen voor je hem gaat bereiden. Halveer hem en snijd de pompoen in schijven. Verwijder de draden en de pitten met een lepel of mesje. Snijd het vruchtvlees in blokjes en kies een van de vele recepten. Pompoenen hebben een lage energetische waarde maar bevatten wel veel vezels. Vezels zijn belangrijk voor de goede werking van je darmen, maar daar houdt het niet op. Pompoenen bevatten betacaroteen. Van betacaroteen is bekend dat het goed is voor de ogen en de huid.

De pompoen is veelzijdig te gebruiken in de keuken. Niet alleen de vrucht is eetbaar, maar ook de zaden, de jonge bladeren en zelfs de bloemen worden gegeten. In de V.S. en Canada worden tijdens Halloween en Thanksgiving veel pompoenen gebruikt. Een bekend gerecht is de pumpkin pie en pompoensoep. De schil hoeft niet te worden verwijderd, want door het koken, stoven of roosteren wordt de schil zacht en kan daarom mee gegeten worden. Ze kunnen zowel in zoete als ook in hartige gerechten worden gebruikt.

De pompoenzaden zijn plat en door een harde schil omgeven. De zaden worden meestal geroosterd en worden daarna gepeld en als snack gegeten. Ze worden ook in deegwaren, zoals brood, gebruikt, net als zonnepitten. De zaden zijn een bron van proteïne, magnesium, koper en zink. De zaden bevatten ook olie, die door persen uit de zaden wordt geperst. De zaden worden eerst geroosterd en de olie die vrij komt is roodachtig van kleur en vrij dik. Meestal wordt de olie gemengd met een andere oliesoort om de stevige smaak wat te verdunnen. Er kan in worden gebakken of als dressing worden gebruikt.

De bloemen worden in tempurabeslag gedoopt en daarna in hete olie gefrituurd. Ook worden de bloemen gevuld, daarna in deeg gerold en dan gefrituurd.

De pompoen is een veelzijdige groente. Zo kun je hem smoren in wat olijfolie met knoflook, of roerbakken, samen met tomaat en spinazie, grillen in de oven, met olie en specerijen zoals kaneel, korianderzaad en gember. Je kunt hem gebruiken voor een hartige taart, of in een Italiaanse risotto met harde schapenkaas. Je kunt hem ook pureren tot een soep en serveren met zure room.

- Vijgenbladpompoen (Cucurbita ficifolia)
- Reuzenpompoen (Cucurbita maxima)
- Ayote (Cucurbita mixta)
- Muskuspompoen (Cucurbita moschata)
- Courgette
- Patisson en spaghettipompoen (Cucurbita pepo)
- Flespompoen

In Midden- en Zuid-Amerika werden al tussen 9000 en 7000 jaar v.Chr. pompoenen verbouwd. In de 16e eeuw werd de pompoen voor het eerst in Europa geïntroduceerd.

Je kunt pompoenen prima zelf zaaien, zowel binnen of in een kasje (begin april) als later in de volle grond (half mei). Indien je binnen of in een kasje wilt starten, dan stop je 1 zaadje in een potje van 9x9cm. Het zaadje moet ongeveer 3-4 cm. diep. Om te zorgen dat het zaad snel kiemt is een bodemwarmte van zo’n 15 graden optimaal. Gebruik een vochtige goed afwaterende zaaigrond. De jonge plantjes zijn nog wat kwetsbaar voor bijvoorbeeld slakkenvraat. Zodra ze 5 echte blaadjes of meer hebben worden de planten stugger en zijn ze redelijk probleem vrij. De volwassen planten hebben veel ruimte nodig. Als je dat niet hebt, kan je de planten ook langs een hekwerk leiden. Ze klemmen zich vast met hun ranken.

Vanaf de zomer zal de plant grote gele bloemen produceren. Ook als er al vruchten aan de plant zitten, blijven er nieuwe bloemen komen. Afhankelijk van de soort kun je pompoenen van de zomer tot de late herfst oogsten. Bepaalde soorten zoals courgette en patisson oogst en eet je als jonge vrucht. Als ze te groot worden dan worden ze hol en sponzig. De meeste andere soorten oogst je in de herfst en kun je daarna nog lang bewaren. Ze worden om die reden wel de herfst of winter pompoenen genoemd. Een aantal soorten zoals de ‘butternut’ pompoen C. moschata ‘Pilgrim’ kun je zowel jong als gerijpt eten.

Pompoenen zijn een warm-weer gewas dat gewoonlijk wordt geplant in begin juli. De specifieke voorwaarden die nodig zijn voor het kweken van pompoenen is een bodemtemperatuur van 15° C. De grond moet het water goed vasthouden, zonder al te nat te zijn. Anders zouden de wortels en stengels kunnen gaan schimmelen en rotten.

Pompoenen dragen zowel vrouwelijke als ook mannelijke bloemen. De bloemen worden meestal door bijen bestoven, maar je kunt ook zelf met een penseel zorgen, dat de bloemen bestoven worden.

Omdat pompoenen vaak groot zijn, worden ze vaak in schijven verkocht door de groenteboer. Deze schijven zijn in de koelkast een paar dagen houdbaar, maar dan moet je ze wel in huishoudfolie verpakken.