Pindakaas

Selai kacang / mentega kacang

Pindakaas is een voedingsmiddel gemaakt van zeer fijn gemalen pinda's. Pindakaas komt oorspronkelijk uit de Verenigde Staten, waar het in 1893 ontwikkeld werd door Dr. John Harvey Kellogg, ten tijde van een overschot in de productie van pinda's. Pindakaas was het bijproduct van pindaolie. Het is met name populair als broodbeleg in de Verenigde Staten, Canada, Turkije, het Verenigd Koninkrijk en Nederland en in mindere mate in Suriname (vooral een scherpere variant) en Duitsland.

Amerikanen eten gemiddeld anderhalve kilo pindakaas per persoon per jaar. In Amerika moet pindakaas wettelijk ten minste 80% pinda's bevatten. Het is er bovendien wettelijk verboden kunstmatige zoetmakers, kleuren en conserveringsmiddelen aan de pindakaas toe te voegen. De meeste soorten bevatten ook zout en suiker om aan de smaak van de gemiddelde consument tegemoet te komen, hoewel ook reform en andere varianten zonder toevoegingen worden verkocht.

Alleen in het Nederlands wordt het woord 'kaas' gebruikt. Toen peanut butter in 1948 in Nederland op de markt kwam, mocht dat niet onder de naam "pindaboter" gebeuren. De naam "boter" was namelijk speciaal vastgelegd voor échte roomboter; dit om verwarring met margarine te voorkomen. Het achtervoegsel "kaas" werd gekozen toen de butter werd vergeleken met leverkaas; ook broodbeleg waar geen kaas in zit.

- Pindakaas creamy
- Pindakaas light
- Pindakaas met stukjes noot

Je kunt je pindakaas heel eenvoudig zelf maken. Je hebt wel een sterke foodprocessor nodig om de pinda's te malen. Neem bijvoorbeeld 200 gram ongezouten geroosterde pinda's. Maal deze fijn. Doe er wat arachideolie, wat zout en een schepje suiker bij en maal door totdat je een gladde pasta hebt. Wil je een pasta met stukjes noot, dan stamp je wat pinda's fijn en roer je die later door de pasta.

Pindakaas kan ook de basis vormen voor pindasaus (satehsaus). De pindakaas wordt daartoe gemengd met melk, sambal, sojasaus, zout, suiker en eventueel ui of andere kruiden. Al roerend wordt de saus opgewarmd tot hij net niet kookt.

Pindakaas wordt door veel producenten van bakwaren gebruikt. Niet alleen in koekjes, donuts, maar ook in chocoladerepen. Ook in de fabricage van vogelvoer wordt pindakaas toegepast en dan als bindmiddel in bijvoorbeeld vetbollen en andere zaadproducten voor tuinvogels.

Pindakaas wordt daar ook veelvuldig gebruikt als vulling in bonbons of andere snoepjes. Een andere toepassing van pindakaas is in pindasoep.

Pindakaas wordt meestal op brood gegeten, soms in combinatie met ander beleg, zoals banaan, hagelslag, vlokken, kaas, jam, suiker, sambal of komkommer. In de Verenigde Staten en Canada is de 'nationale sandwich' een dubbele boterham met pindakaas en gelei (peanut butter and jelly; de laatste is in praktijk vaak jam).

Pindakaas in combinatie met ander broodbeleg:
De peanut butter and jelly sandwich - Puur amerikaans broodje: twee witte (of bruine) boterhammen. Op de ene smeer je pindakaas, op de andere rode vruchtenjam (aardbeien of frambozen of zoiets), je legt ze op elkaar en klaar.

De voedzaamste sandwich - Besmeer twee bruine boterhammen met pindakaas. Snijd een halve banaan in plakjes, leg die op één boterham, leg de andere erop. Dit is echt een complete maaltijd. Elvis Presley was dol op deze pindakaas/banaan sandwich, maar dan met wit brood, en ook nog gebakken in boter.

De Indonesische sandwich - Neem weer twee boterhammen (bruin of wit), smeer een beetje sambal op een boterham, besmeer beide boterhammen daarna met pindakaas, strooi er wat gefruite uitjes over, en leg de sneetjes op elkaar. Je kunt die plakjes banaan ook hier gebruiken.

De kindersandwich - Twee boterhammen, besmeer beide dun met pindakaas. Strooi hagelslag op één boterham, leg de andere erop.

De dubbelkaassandwich - Leg tussen twee met pindakaas besmeerde bruine boterhammen een plak kaas. Of die jong of oud is, moet je zelf weten.

De "uitvinding" van pindakaas wordt vaak aan George Washington Carver toegeschreven, of aan John Harvey Kellogg. Als arts zocht hij naar een voedzaam voedingsmiddel voor patiënten zonder tanden. In 1895 ontwikkelde hij de pindakaas en vroeg voor zijn procedé patent aan. Uit 1884 bestaat ook een toegekend patent aan de Canadees Marcellus G. Edson voor een soortgelijk product.

Pindakaas is in elke supermarkt te koop.

Niet alleen zijn er negatieve gezondheidseffecten in verband met aflatoxinen, maar ook doordat het belangrijkste bestanddeel van pindakaas, de pinda, tot de allergenen behoort. Dit betekent dat pinda's (en dus ook pindakaas) eiwitten bevatten waarop het afweersysteem onterecht reageert. Bij zo'n allergische reactie maakt het afweersysteem niet alleen antistoffen aan tegen schadelijke indringers, maar ook tegen de eiwitten in pinda's.

Een allergische reactie kan ontstaan na het eten van een voedingsmiddel dat pinda's of sporen van pinda's bevat en in ernstige gevallen is huidcontact al voldoende. Sporen van pinda's zijn aanwezig in veel voedingsmiddelen zoals chocolade, bonbons, koekjes en sauzen.

Mensen met een allergie voor pinda's moeten hun hele leven lang erg kritisch omgaan met hun voeding. Ook cosmetische producten kunnen soms dergelijke eiwitten bevatten. In tegenstelling tot enkele andere allergieën lijkt pinda-allergie levenslang te blijven bestaan.

Bij een allergische reactie komt de stof histamine vrij. Histamine is de belangrijkste stof die verantwoordelijk is voor de verschijnselen die kunnen optreden bij pinda-allergie. Dit kan leiden tot eczeem of een anafylactische reactie, die bij elk volgend contact met pinda heviger kan verlopen. Anafylaxie is de meest extreme en gevaarlijke vorm van een allergische reactie; het hele lichaam is er bij betrokken. In zo'n geval is het belangrijk dat direct medische hulp geboden wordt. Bij snelle medische zorg kan de patiënt zonder blijvende schade genezen.

De symptomen kunnen het volgende inhouden:
ademhalingsmoeilijkheden (door de vernauwde luchtwegen), hypotensie (lage bloeddruk), flauwvallen, bewusteloosheid/shock, galbulten, rode kleur, angio-oedeem (opgezwollen gelaat, hals en keel), tranende ogen (door zowel het angio-oedeem als de stress), braken, jeuk, angst.

Veel mensen met een pinda-allergie zijn ook allergisch voor noten en andersom. Diverse noten zoals hazelnoot, amandel en walnoot zijn ook onderling verwant. Een opgebouwde allergie voor het één kan tevens klachten geven bij een voedingsmiddel dat hieraan verwant is.