Lychee

Litchi chinensis

Zeepboomfamilie

De lychee is een ronde of ovaalvormige vrucht van 3 tot 5 cm. doorsnede, met een opvallende rode schil, die tijdens het rijpingsproces donkerbruin wordt. De schil voelt enigszins leerachtig aan en licht gebobbeld. De vrucht laat zich gemakkelijk pellen, doordat de schil makkelijk openbreekt. Het vruchtvlees is glazig wit en heeft een stevige structuur. In het midden bevindt zich een langwerpige bruine pit. De vrucht is sappig en zoet van smaak, te vergelijken met de muskaatdruif en 'kraakt' enigszins bij het kauwen.

De lycheeboom is een langzaam groeiende, altijd groenblijvende tropische boom. Hij groeit tot een hoogte van 10 tot 20 meter en hij heeft een dichte brede kroon. Hij heeft dunne leerachtige lancetvormige bladeren. De bladeren zijn aan de bovenkant donkergroen en aan de onderkant grijsgroen. De groen/gele bloemen hangen in trossen van zo'n 70 centimeter. De vruchten groeien in trossen van 5 tot 30 stuks. Hij draagt het hele jaar door vruchten, maar het hoogtepunt van de oogst valt tussen december en februari. Deze vrucht is verwant aan de ramboetan, de kapoelasan, de korlan, de knippa, de pitomba en longan.

- Litchi chinensis calcuttia late
- Litchi chinensis kaimana
- Litchi chinensis kwai may pink
- Litchi chinensis wai chee

Hoe de lychee smaakt is sterk afhankelijk van hoe rijp hij is. Rijp van de boom geplukte lychees zijn qua smaak door geen enkele vrucht te overtreffen. In de teeltgebieden is afgesproken, dat de vruchten alleen rijp en in trossen worden geplukt. Daarna worden de vruchten los van de tros vervoerd. Om de smaak optimaal te houden worden de vruchten vervoerd bij een hoge luchtvochtigheid en bij een temperatuur van 5°C. Dit moet zo, want anders drogen de vruchten uit en worden ze bruin, wat de smaak niet ten goede komt.

Lychees kan je het beste vers en rijp eten, bijvoorbeeld zo uit het handje, of in een fruitsalade. Alleen het vruchtvlees wordt gegeten, want de schil en de pit zijn oneetbaar. Lychees worden erg veel in blik aangeboden. Nadat ze geschild en ontpit zijn worden ze in een suikersiroop ingelegd en in blik ingemaakt. Verder worden lychees gedroogd, er wordt lycheesap, lycheewijn of lycheejam van gemaakt.

Omdat de lycheeboom al vele eeuwen wordt aangeplant is het onmogelijk te zeggen waar hij oorspronkelijk vandaan komt. Wel wordt vermoed, dat de lycheeboom tussen de 23e en 27e noordelijke breedtegraad in China, Vietnam en Maleisië groeide. Daar werden de soorten gekruist en zo ontstonden er vele verschillende soorten lychees. Van daaruit is de lycheeboom over alle tropische en subtropische gebieden op aarde verspreid.

De oudste vermelding met illustratie stamt uit 1059 in een Chinees plantenboek. In de 17e en 18e eeuw werden de lycheebomen in Myanmar, India en Thailand ingevoerd. Eind 19e eeuw werden lycheebomen in Madagaskar, Mauritius, Hawaii, Florida en Californië aangeplant. In de jaren 40 en 50 werden in Australië en Israël lychees verbouwd.

Afhankelijk van de soort groeit de lycheeboom het beste in een subtropisch klimaat met een korte droge vorstvrije winterperiode en lange warme vochtige zomers. De aanzet van bloemknoppen vindt optimaal plaats, als er een korte koele periode aan vooraf is gegaan. Bovendien houdt de lycheeboom van veel vocht. In droge gebieden moeten de bomen soms wel om de dag gespoten worden om de knoppen tot ontwikkeling te laten komen.

Om lycheebomen te kweken worden de pitten gezaaid in vochtige vruchtbare grond. De jonge planten moeten tegen kou en wind worden beschermd. De pitten behouden hun kiemkracht slechts vier tot vijf dagen. De jonge boom draagt pas vruchten na 5 tot 12 jaren. Daarom worden lychees vermeerderd door stekken. Deze stekken dragen al binnen 5 jaren vruchten.

In India produceert een 5 jaar oude boom ongeveer 500 vruchten. Een boom van 20 jaar zo'n 4000 tot 5000 vruchten, wat neerkomt op zo'n 70 tot 150 kilo.

Verse lychees zijn van december tot februari in de supermarkt en bij de groenteboer te koop. Lychees in blik zijn het hele jaar door in de supermarkt te koop. In speciaalzaken zijn de andere lycheeproducten te koop.