Lombok

Spaanse peper

Capsicum frutescens

Nachtschadefamilie

Lomboks (ook wel Spaanse pepers of chilipepers genoemd) zijn familie van de paprika. Door hun scherpe smaak geven ze niet alleen pit aan het gerecht, maar het zijn echte smaakmakers. De scherpe smaak komt door het stofje capsaïcine, dat voornamelijk in de pitjes en zaadlijsten zit. Wil je een minder scherpe smaak, maar wel de pit van de lombok, dan haal je de pitjes er uit voor het bereiden van je gerecht.

Er zijn veel verschillende soorten lomboks, qua vorm, kleur, grootte en scherpte. De lombok kan rijp en onrijp worden gegeten. De groene zijn wat scherper van smaak, terwijl de rode wat zachter van smaak zijn, maar wel pittiger. Een algemene stelregel is, dat hoe kleiner de peper, hoe pittiger hij is. Een bekend voorbeeld is de rawit, boordevol zaadjes en één van de pittigste pepertjes die er zijn.

Verse lomboks zijn niet al te lang houdbaar, daarom worden ze op verschillende manieren geconserveerd. Zo worden lomboks bijvoorbeeld gedroogd, waardoor ze op een droge plek lang houdbaar zijn. Je kunt ze natuurlijk ook tot een sambal fijnwrijven, of na het drogen tot poeder malen. Je kunt ze ook prima invriezen, al verliezen ze daardoor wel hun stevigheid, wat geen probleem is als je ze in je gerecht meestooft, of voor het maken van een sambal. Als decoratie over je gerecht of salade zijn ze dan minder geschikt.

- Cabe rawit
- Jalapeño
- Bhut jolokia

De lombok is uitermate geschikt voor het maken van sambals en om je sauzen en gerechten een extra pittige smaak te geven. Je kunt ze in z'n geheel, in stukjes gesneden of gepureerd in een kruidenpasta meestoven. Door de kruidenpasta even in olie te bakken, komen alle smaken volledig tot hun recht. Omdat er heel veel verschillende soorten pepers zijn, moet je zelf experimenteren met hun scherpte. Pas vooral het aantal te gebruiken lomboks aan aan je smaak. Als je de scherpte niet gewend bent, kan een 'overdosis' je gerecht volledig bederven.

De scherpte in de lombok zit hem voornamelijk in de pitten en de zaadlijsten. Wil je minder pit in je gerecht, haal de pitten en zaadlijsten er dan uit. Het stofje dat de pepers zo heet maakt is capsaïcine. Mocht je echt de tong in brand hebben, dan helpt water echt niet, want capsaïcine is niet oplosbaar in water. Vet helpt wel: melk, boter, pindakaas, yoghurt.

Chilipeper kun je rauw eten en dus op het laatst toevoegen aan een gerecht, maar ook meebakken of meestoven zodat de smaak in het gerecht trekt en ook iets milder/zoeter wordt. De superscherpe chilies als Mme Jeanette vormen een uitzondering, die worden meestal voorzichtig, in hun geheel meegestoofd en voor het eten er ook weer in hun geheel uitgevist.

De chilipeper komt oorspronkelijk uit Latijns Amerika. Nadat Columbus Amerika ontdekte werd de plant over de aarde verspreid. Of de rawit al in Azië verbouwd werd is niet te achterhalen. De peperplanten groeien in de tropen en subtropen, maar in de huiskamer en kas is het ook mogelijk om pepers te kweken.

De peperplant groeit goed op humusrijke grond, die niet te nat is. De planten kunnen het beste aan het einde van het regenseizoen (eind maart) geplant worden. De planten worden door middel van zaad gekweekt. Er is een enorme variëteit aan chiliplanten, zowel in hun eigenschappen als grootte. De gemiddelde hoogte is minder dan een meter. De planten krijgen witte bloempjes, die door insecten worden bestoven. De pepers kleuren eerst groen en worden daarna rood. In beide stadia worden ze gegeten.

Zaai de pepers vanaf half maart binnen voor op een warme vensterbank. Verspeen ze in afzonderlijke potten als ze ongeveer 10 cm. lang zijn. Vanaf begin juni kunnen de planten naar buiten toe. De zaden blijven 2 tot 3 jaar kiemkrachtig. Bij 20 graden kiemen ze in 6 tot 10 dagen.

Plant de planten in potten van 25-30 cm. diameter en houd ze gedurende het warme seizoen buiten in de tuin op een zonnige plek. Zorg er voor dat de potkluit niet uitdroogd. Als alternatief kunnen we de planten begin juni buiten in de volle grond plaatsen op een warm plekje (bij een zuid muur). Begin oktober kunnen we dan nog de hele plant voorzichtig losmaken en met kluit en al in een grote pot plaatsen. Als het dan echt te koud wordt in oktober, halen we de pot naar binnen en laten de vruchten daar afrijpen. De spaanse peper kan 2-3 jaren oud worden, maar het is niet eenvoudig om de plant levend de winter door te krijgen.

Verse lomboks kan je in de supermarkt en in de oosterse toko kopen.

Let op met het snijden van pepers. De capsaïcine lost niet in water op en blijft op je handen zitten. Capsaïcine irriteert de ogen en slijmvliezen! Gebruik van handschoenen en een open keukenraampje bij het koken met pepers is daarom aan te raden!

Onderzoekers van de Chinese University of Hong Kong ontdekten onder andere dat capsaïcine de gezondheid van het hart op twee manieren verbetert. Het verlaagt het cholesterol door de ophopingen van cholesterol te verminderen en de afbraak en uitscheiding van cholesterol te bevorderen. Daarnaast blokkeert het een gen dat er voor zorgt dat de aderen krimpen. Hierdoor blijft er meer bloed door de bloedvaten stromen.