Knoflook

Bawang putih

Allium sativum

Lookfamilie

Knoflook is een meerjarige plant, die in zijn ondergrondse bol het voedsel opslaat voor het volgende seizoen. De plant vormt bollen met soms wel 20 tenen. Deze tenen zijn de "zaden" voor de nieuwe plant. Door deze tenen te planten ontstaan nieuwe knoflookplanten. De plant bereikt een hoogte tussen de 30 en 90 centimeter. Het "blad" bestaat uit een holle stengel die ook eetbaar is. Deze heeft een milde knoflooksmaak.

De knoflook is lid van de alliumfamilie, net als de ui, prei, lente-ui, sjalot en bieslook. Hij wordt in de keuken als smaakmaker gebruikt. In sommige gerechten draait het helemaal om de knoflook, zoals in het Italiaanse gerecht Spaghetti aglio e olio, in het Spaanse gerecht gambas al ajillo, knoflookbrood en in verschillende sauzen of dips zoals aioli en tzatziki.

Knoflook is een echte smaakmaker en beroemd en berucht tegelijk vanwege zijn doordringende aroma. Knoflook is familie van de uien en rijk aan vluchtige aromastoffen. Rauwe knoflook smaakt scherp, maar door het te verwarmen verliest het zijn scherpte en wordt de smaak milder. Knoflookbollen worden in hun geheel gedroogd of als ongedroogde verse knoflook, ook wel natte knoflook genoemd, verkocht.

- Messidrome
- Thermidrome
- Fokhagyma
- Sulmona
- Inchelium red
- German stiffneck

Pas geoogste knoflookbollen die nog niet zijn gedroogd, worden natte knoflook genoemd. De voordelen van verse knoflook zijn dat het een frissere en zachtere smaak heeft dan gedroogde knoflook. Door de milde smaak geeft het weinig of geen reuk aan de adem. Een ander groot voordeel is dat deze bollen in z’n geheel bruikbaar zijn, zowel de witte bol als de groene steel.

Om de smaak van gedroogde knoflook optimaal te laten uitkomen, moet je de tenen persen of pletten. Door de knoflook kort mee te bakken verliest het zijn scherpe smaak. Pas wel op dat de knoflook niet verbrandt of te bruin wordt, want dan wordt de smaak bitter en onaangenaam. Knoflook werkt in een gerecht smaakversterkend als je het mee laat stoven. In veel mediterrane en Aziatische gerechten is knoflook onmisbaar.

Een nadeel van het eten van knoflook is de slechte adem van knoflooketers. Knoflook bevat zwavelverbindingen, die bijna allemaal door het lichaam verteerd worden, behalve allylmethylsulfide (AMS). Dit wordt niet verteerd in de ingewanden, maar opgenomen in het bloed. Het bloed brengt de AMS naar de longen en de huid waar het een, voor anderen, onprettige geur veroorzaakt. Deze geur is te bestrijden door op peterselie of anijszaad te kauwen. Een voordeel is, dat is uit een onderzoek gedaan door de Universiteit van Edinburgh gebleken, dat de geur helpt tegen muggen.

Knoflook groeide oorspronkelijk op de steppes van Centraal-Azië. Van daaruit is de plant over het Middellandse zeegebied uitgebreid. De wilde variant is uitgestorven. In Egypte hebben de piramide bouwers al knoflook gegeten. De Romeinen aten de knoflook om zijn magische krachten: hij zou lustopwekkend zijn en extra krachten oproepen. In de Middeleeuwen werd knoflook gebruikt om duivels en heksen te verdrijven en als geneesmiddel tegen de pest.

De verbouw van knoflook is erg makkelijk. Het beste is om bij de vakhandel pootgoed te kopen. Dan weet je zeker dat de tenen vrij van ziektekiemen zijn. Je poot de knoflooktenen in de herfst of in maart. In de zomer zullen de planten bloeien en in de herfst kunnen de eerste knoflookbollen worden geoogst. De tenen die in de herfst gepoot zijn blijven in de winter in de grond. Zij verdragen nachtvorst en zullen in het voorjaar meteen gaan uitlopen. De knoflook heeft een koude periode nodig om extra grote bollen te ontwikkelen.

Knoflook kan in principe op alle grondsoorten groeien, mits de grond goed water doorlatend is. Het beste resultaat wordt verkregen op zandgrond. De grond moet goed vruchtbaar zijn. Goed verteerde stalmest of andere organische mest kan het beste één jaar van tevoren op de plaats waar knoflook moet komen te staan worden aangebracht. Knoflook is, evenals ui, prei en sjalot gevoelig voor aaltjes. Vruchtwisseling is nodig om tal van aantastingen te voorkomen. Zet knoflook niet elk jaar op dezelfde plaats. Pas na zes jaar kan knoflook (en ook ui, prei, sjalot) weer op dezelfde plaats worden geteeld.

Knoflook kan ook in een hobbykas worden geplant. Plant de teen niet dieper dan vijf centimeter in de grond. Bollen die in het najaar zijn geplant, kunnen goed tegen vorst. De opbrengst van in het najaar geplante bollen blijkt groter te zijn, dan die in het voorjaar zijn geplant. Van de tenen die in het najaar in een kas zijn geplant, kan vanaf maart tot mei worden geoogst. Tenen die in de volle grond zijn geplant, kunnen vanaf juli worden geoogst. Zodra het blad geel begint te kleuren is knoflook gereed om met loof en al te worden gerooid. Laat de oogst aan de wind drogen zonder nat te worden. Als het bolomwindsel mooi wit is en vliezig aanvoelt, moeten de bollen nog in huis (schuur, garage, zolder) nadrogen.

Knoflook is in elke supermarkt en in de oosterse toko's te koop.

Onderzoeken bij ratten en konijnen geven duidelijke aanwijzingen dat knoflook niet alleen de afzetting van plaque op de vaatwanden voorkomt, maar ook de bloedstolling vermindert. Het is daarom verstandig om geen grote hoeveelheden knoflook te eten als je ook medicijnen slikt die het bloed dunner maken. Vooral verse knoflook is giftig voor honden en katten.