Gember

Djahe

Zingiber officinale

Gemberfamilie / gember

Gember is een in de keuken gebruikte specerij met een scherpe, maar voor de liefhebbers aangename smaak. Gember wordt gewonnen uit de wortelstok van de gemberplant. Het is een meerjarige plant, die 50 tot 100 cm. hoog kan worden. De dikke stengels en de lange bladeren lijken een beetje op riet.

Ondergronds groeit een vertakte dikke wortelstok, die als voedselopslag dient voor de plant. De wortelstok groeit horizontaal en is geel van binnen. De bladeren zijn 15 tot 30 cm. lang en 2 tot 2,5 cm. breed. De bloeistengel komt direct uit de wortelstok omhoog. Hij bloeit met een groene toorts met kleine gele bloemen met een rood hart.

- Ginger Georgetown
- Green ginger
- Thai ginger

De geur van gember is aromatisch, de smaak is scherp en kruidig. De smaak van gember is vooral afkomstig van de chemische verbindingen gingerol en shogaol. Omdat men in de Middeleeuwen geen peper had, werd er gember gebruikt.

Het kan ook gedroogd en daarna geraspt gebruikt worden. Gedroogde gember is scherper van smaak dan verse gember, omdat het meer shogaol bevat, dat scherper van smaak is dan gingerol. Gember wordt ook wel ingemaakt in geconcentreerd suikerwater.

Gember wordt in Nederland vooral gebruikt in koek en gebak, bijvoorbeeld in gemberkoek, ontbijtkoek en speculaas. In de Indonesische keuken wordt gember veel gebruikt in allerlei hartige gerechten, onder andere in een bij veel mensen geliefd gerecht zoals Babi Ketjap. Djahé is de Indonesische benaming voor gemalen gemberwortel. Gember wordt veel in de Joodse keuken toegepast, bijvoorbeeld in gemberbolus (gebak).

Gember vormt een onderdeel van het kerriemengsel. Geraspt wordt de gemberwortel toegevoegd aan vis-, vlees- en groentegerechten. Ook wordt het veel aan gebak, curries, sauzen en fruitsalades toegevoegd.

Gember wordt meer dan 3000 jaar in China geteeld. In het begin van de 16e eeuw werd het in West-Indië ingevoerd. Gember groeit in de tropen en subtropen, zoals in India, Indonesië, Vietnam, China, Japan en Nigeria.

Onder gunstige omstandigheden kan gember ook bij ons in de tuin groeien, maar het kan niet tegen vorst. Daarvoor gebruikt men de gember uit de winkel. Daarvan snijdt men een duimdik stuk van de wortelstok en plant dit met het snijvlak naar beneden in goede potgrond. De ronde kant laat je een klein stukje boven de grond uitkomen.

Dan de plant in de kamer zetten en matig water geven. Al snel zullen er bladeren opkomen en na 260 dagen kan er onder gunstige omstandigheden geoogst worden. Het blad zal dan geel worden en afsterven. Je hebt dan jonge gember die alleen als keukenkruid gebruikt kan worden.

In de tropen wordt de gember nog met de hand geoogst of met een riek uitgegraven. De oogst van de jonge stemgember vindt plaats in februari tot eind maart begin april. Blijft de gember te lang in de grond, dan krijgt het hardere vezels. Van april tot en met juni wordt de gember geoogst om te drogen (djahé) en om olie uit te persen. Begin september oogst men de laatste gember welke gebruikt wordt als zaad voor de nieuwe oogst. De gemberplant wordt met de hand uit de grond getrokken. Vervolgens wordt het groen verwijderd, want dat is afval.

In de supermarkt, bij de groenteboer en in de oosterse toko kan men verse gember kopen. Bovendien zijn er vele verwerkte gemberproducten te koop, zoals:

- stemgember: gember op siroop van zoet water
- gemberbier: een lichte biersoort die met gember wordt gebrouwen
- ginger ale: een in de handel verkrijgbare frisdrank
- gemberjam
- gekonfijte gember: gesuikerde zachte gembersnoep
- ingelegde gember: gemberstukken in azijn

Gember wordt al generaties lang gebruikt, omdat het libido door het gebruik ervan gestimuleerd zou worden.

Gember wordt ook als medicijn genomen:

Regelmatig gember eten kan migraine voorkomen. Als je al migraine hebt, kan gember de pijn verlichten. Gember kan je goed helpen wanneer je astma hebt of wanneer je dergelijke symptomen hebt. Gember werkt slijmoplossend in de keel en de longen. Gember verbetert en stimuleert de bloedcirculatie. Gember ontspant ook de spiertjes van de bloedvaten en dit heb je nou net nodig om de bloedstroom te vergemakkelijken.

Het is bekend dat je griep moet "uitzweten". Gember helpt het lichaam zweten waardoor je sneller van je griep af kunt zijn! Gember helpt ook buikkrampen te verminderen en bij de spijsvertering als je iets verkeerds hebt gegeten. Drink regelmatig gemberthee.